Odszkodowanie od pracodawcy za wypadek przy pracy

W sytuacji gdy pracownik dozna uszkodzenia ciała w wyniku wypadku przy pracy, co do zasady uprawniony jest do uzyskania z tego tytułu odszkodowania.

Osoby objęte ubezpieczeniem społecznym mają prawo żądać od ubezpieczyciela (ZUS, KRUS) jednorazowego odszkodowania za uszkodzenie ciała w wyniku wypadku przy pracy (wypadku przy pracy rolniczej).

W praktyce zdarzają się sytuacje gdy jednorazowe odszkodowanie nie zaspokaja w pełni roszczeń z tytułu uszkodzenia ciała.

W określonych sytuacjach, poszkodowany pracownik może uzupełniająco wystąpić z roszczeniami o zapłatę odszkodowania wobec pracodawcy.

Cywilnoprawna odpowiedzialność pracodawcy z tytułu szkody wyrządzonej pracownikowi wypadkiem przy pracy jest to odpowiedzialność uzupełniająca w stosunku do świadczeń wypłaconych w oparciu o przepisy ustawy wypadkowej (ZUS, KRUS) i pełni przede wszystkim rolę kompensacyjną (wyrównawczą).

Oznacza to, że pracownik może dochodzić odszkodowania na podstawie przepisów kodeksu cywilnego dopiero po rozpoznaniu prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego i tylko o tyle, o ile doznał on w wyniku wypadku przy pracy szkody, która nie została w całości wyrównana świadczeniami wypadkowymi.

Uznał tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 lipca 1998 r., II UKN 155/98, OSNP 1999, nr 15, poz. 495, w którym stwierdził, że pracownik nie może dochodzić odszkodowania i renty na podstawie przepisów kodeksu cywilnego zanim nie zostaną rozpoznane jego roszczenia o te świadczenia na podstawie przepisów ustawy wypadkowej.

Odpowiedzialność cywilnoprawna pracodawcy nie istnieje automatycznie w każdym przypadku zaistnienia wypadku przy pracy.

Pracownik, który domaga się odszkodowania w drodze powództwa cywilnego musi bowiem wykazać, że po jego stronie zaistniała szkoda.

Ponadto, obowiązany jest on udowodnić związek przyczynowy między ową szkodą a działaniem pracodawcy odpowiedzialnego za jej naprawienie.

Tezę tę potwierdza pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 5 lipca 2005 r., I PK 293/04, Pr.Pracy 2005, nr 11, poz. 35, który stanowi, że pracownik występując z takim powództwem nie może w postępowaniu sądowym powołać się jedynie na fakt wypadku przy pracy, który stwierdzony został protokołem powypadkowym.

Pracownik obowiązany jest wykazać w postępowaniu sądowym wszystkie przesłanki prawne odpowiedzialności odszkodowawczej:

1) ciążącą na pracodawcy odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego,

2) poniesioną szkodę (uszczerbek na zdrowiu),

3) związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem będącym wypadkiem przy pracy a powstaniem szkody.

W postępowaniu sądowym pracodawca, broniąc się przed roszczeniami pracownika, może powoływać się na okoliczności wyłączające jego odpowiedzialność i ewentualnie na przyczynienie się pracownika do powstania szkody (art. 362 k.c.)

Odpowiedzialność cywilnoprawna za szkody wyrządzone pracownikowi w wyniku wypadku przy pracy, w zależności od charakteru działalności pracodawcy oraz okoliczności konkretnego zdarzenia, może opierać się na zasadzie winy lub na zasadzie ryzyka. Przy każdej z tych podstaw odmiennie kształtują się przesłanki warunkujące skuteczność oraz dostępność roszczeń z punktu widzenia poszkodowanego pracownika.

Odpowiedzialność oparta o zasadę winy uzależniona jest od wystąpienia trzech przesłanek:

1)szkody, która powstała w wyniku zdarzenia, z którym system prawny wiąże odpowiedzialność na określonej zasadzie,

2) winy po stronie pracodawcy,

3) związku przyczynowego między tym zdarzeniem a szkodą.

Podstawą prawną umożliwiającą na składanie roszczeń wobec pracodawcy, który odpowiada na zasadzie winy jest art. 415 kodeksu cywilnego. Stanowi on, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Odpowiedzialność oparta o zasadę ryzyka

Odpowiedzialność taką ponosi pracodawca, który prowadzi na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.). Odpowiedzialność pracodawcy nie jest uzależniona od bezprawnego działania, które było przyczyną powstania szkody. Powoduje to znaczne wzmocnienie pozycji poszkodowanego podczas dochodzenia odszkodowania. Poszkodowany powinien bowiem wykazać, że szkoda pozostaje w normalnym związku przyczynowym z ruchem przedsiębiorstwa.

Pracodawca by uwolnić się od odpowiedzialności na zasadzie ryzyka powinien wykazać, że szkoda powstała w wyniku jednej z następujących przesłanek:

1)Siły wyższej –czyli zdarzenia zewnętrznego o nadzwyczajnym charakterze, którego nie dało się przewidzieć ani zapobiec jego skutkom (np. trzęsienie ziemi)

2)wyłącznej winy poszkodowanego

3)wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą pracodawca nie ponosi odpowiedzialności